HARDWARE COMPUTER
A.
Computador
Computador
katak : sasan electronika ida ne’ebe nakonu ho sistema digitais, ho ninia
funsaun atu halo kama’an serbisu ema nia, hanesan iha kantor, instituisaun,
eskola, no selu-seluk tan.
B. Komponente de Computador
a) CPU
CPU (Control Possessing Unit)
: katak ulun komputador ou serto komputador nia mak halo proseso data ne’e sai
no tama, CPU ne’e ita hare iha moatherboard nia laran ne’e mak ita bolu naran
CPU, ita la hare quando sei iha casing laran.
b) Monitor
Monitor:
sasan fisico komponete komputador nia ne’be tama iha sasan output nia ho nia
funsaun atu hare resultado ne’ebe proseso husi prosesor depois hasai husi
monitor.
c) Mouse
Mouse katak sasan fisiku komputador nia mouse
tama iha sasan input nia no nia funsaun atu hatudu no kansela janela ne’be ita
presiza no la presiza.
Mouse sei fahe ba 3 mak tuir mai ne’e:
Ø Mouse PS2 Boll,
Ø Optico
Mouse USB Boll no
Ø Optico
Mouse Bluetooth uza USB Bluetooth
d) Keyboard
keybord katak sasan fisiku komputador nia,
keybord tama iha sasan input nia no nia funsaun atu hakerek intruksaun ou
hakerek buatu ruma uza tombolu abjat.
e) Speaker
Speker katak sasan electronika nebe uza hasai
resultado (output) ho nia funsaun atu uza rona music, rekama, no seluk.
f) Printer
C. TIPO de
Computador
1. Mainframe: tipo Computador ida bo’ot liu
hanesan Uma komputadro ida ne’e uluk avo sira nia, kuando buat ruma a’at
hanesan RAM, Hardisc sira hadia iha laran.
Tamba
matenek aumenta sira halo komputador ki’ik ida mak naran PC.
2. PC
(Personal computer): Computador ne’ebe ki’ik liu mainframe ne’ebe ho nia fisiko
cpu ketak no monitor ketak la hanesan ho laptop no notebook.
3. Laptop :
Computador ida atu uza halo serbisu hanesan ho mainframe no PC maibe nia ki’ik
liu PC no Computador leptop ida ne’e ita loriba fatin seluk mo’os bele tamba Kaman liu hanesan Notebook
diferente entre leptop no notebook mak hanesan, leptop nia DVD ROM iha maibe, notebook
nia DVD ROM la iha. Modelu (marka) Hard disc exemplo: HP, Toshiba, Acer,
Compaq.
4. Notebook
: Computador ne’ebe kiik liu leptop, notebook ida ne’e bai-bain uza ba
estudante no universidade atu nune’e sira uza halo sira nia exercicio ruma no
tesia ruma, notebook la uza DVD ROM so uza deit DVD ROM External no flase
(USB) atu halo instalasau ou nonton.
Modelu
(marka) Hard disc exemplo: HP, Zirex, Toshiba, Acer, axio, aspire.
5. Plantop:
tipo Computador ne’ebe ki’ik liu notebook bele hatama iha bolso laran depois
ita tau iha ita nia liman atu hakerek buat ruma iha laran ho sistema touch
(buti deit), Computador ida ne’e boot hanesan ho telephone.
Nb:
Diferente entre port, socet no slot husi liafuan tolu ne’e nia funsaun
hanesan deit sentro atu halo ligasaun kada sircuto. Maibe diferente iha sasan
ne’ebe ita uza atu liga ba malu slot, socet, port nia kada ain ou interface
diferente
Ø Slot katak fatin atu tau komponente hanesan
VGA card, sound card, LAN card,
Ø ita bolu naran slot PCI.
Ø Socket katak fatin atu tau prosesor. Port katak kuak ne’ebe iha kotuk motherboard
hanesa:
Port VGA,
Port USB, port sound, port LAN (jack) no selu-seluk
D. komponente
de CPU
1) Power supply
2) Processor/ Prosesador
3) Motherboard/ placa da maê
4) Memory
(RAM)
5) Fan/ heal sink / ventunha
6) Hard
disk
7) CD ROM /
DVD ROM
8) KABEL
IDE (PATA)
9) KABEL
SATA
10) KABEL
FLOPY (FDD)
11) Battery
BIOS/CMOS
12) LAN Card
13) Sound
Card
14) VGA
Card
15) AGP
Card
Nb:
Komponente cpu inportante mak tuir mai ne’e:
Moatherboard, power supply, memory, hard disc, prosesor, kabel PATA,
SATA.
a. Power supply
Power supply: Sasan electronika ho sistema
DC ne’ebe fahe husi catu daya ho Nia funsaun atu fahe ahi ba kada komponete CPU
hanesan :
Ø Motherboard
presiza ahi 12 votazen
Ø hard disc no CD ROM presiza ahi 5 voltagen
tipo de power suplay iha ATX no AT ATX
iha
pin par 12 (Hamutuk 24 port) no AT iha pin par 10 (hamutuk
20 port)
diferente entre ATX no AT, ATX kuando ita hanehan power husi CPU nia mate lalais la iha proseso, AT
kuando ita hanehan power nia sei presiza
prosesu mak foin mate.
a. Prosesor (CPU)
Prosesor (CPU) katak ulun komputador ou sentro
komputador nia mak halo proseso data ne’e sai no tama, CPU ne’e ita hare iha motherboard
nia laran ne’e mak ita bolu naran CPU
Iha CPU nia laran sei fahe ba tolu hanesan:
1) ALU = (Aritmatic Logic Unit) funsaun atu
halo proseso dados ho numero haesan
halo matematika ruma ALU mak foti dados ne’e no halo proseso dados depois CU
foti lori ba Registu iha fatin naran register
.
2) CU = (Control Unit) funsaun atu kontrola
dados ne'ebe sai no tama.
3) Register = funsaun atu halo registo data nebe tama.
Modelu (marka) Processor exemplo: INTEL, AMD.
a.
Motherboard
/ mainboard (placa da mae) katak kuadro ida ne'ebe nakonu ho sasan elektroniku
ne'ebe liga ba malu atu nune halo serbisu
hamutuk.
motherboard fahe ba rua: onboard ho off board
1)
Onboard
katak motherboard ne'ebe sasan kompleto ona sasan mak hanesan: port soun, port
VGA, port LAN, port USB, port ps2.
2)
off
board katak moaderboard ne'ebe sasan la kompleto ita
seiba sosa
iha loza mak mai monta iha port PCI sasan ne’be ita sosa iha loza depois mai
tau iha PCI mak tuir mai ne’e:
Sound
card
v
LAN
card
v TV card
v USB card
v VGA card
no
v AGP card
NB:
Card-card sira ne’e ita sosa iha loja quando moatherboard off board foin ita ba
sosa depois mai monta iha port PCI quando on board sasan port ne’e iha hotu ona
ita hein uza deit hanesan:
Port Sound
Port LAN
Port TV Tuner
Port USB
Port VGA
Port AGP.
Modelu
moatherboad: Compaq, Dell, Thosiba
a. Memory (RAM)
RAM
(random access memory) katak sasan electronika ida nebe nia funsaun atu rai dados la permanete
(Quando ahi mate dados ne'ebe ohin ita
halo lakon tamba ita sidau rai iha storange divice ( rai iha harddisk)
I.
Tipo
Memory (RAM) mak hanesa:
EDO-RAM
SD-RAM
DDR1-
SD-RAM
DDR2-
SD-RAM
DDR3-
SD-RAM
II. Marka RAM Marka (kuak 2) mak hanesan
EDO-RAM,
SD-RAM,
Marka (kuak 1) mak hanesan DDR1- SD-RAM, DDR2 SD-RAM,
DDR3 SD-RAM, DDR4 SD-RAM
II.
Kapasidade
RAM
v
EDO -
RAM kapasidade hahu husi 2,4,8,16,32,46 Megabyte (Mb).
v
SD-RAM
kapasidade hahu husi 128,256, Megabyte (Mb)
v
DDR1-
SD-RAM kapasidade haju husi 128,256, 512 Megabyte(Mb)
v
DDR2-
SD-RAM kapasidade haju husi 256, 512 Megabyte(Mb)
v
DDR3-
SD-RAM kapasidade hahu husi 1024 Megabyte (Mb)
1Gb, 2Gb, 3Gb, 4Gb.
v
DDR4-
SD-RAM kapasidade hahu husi 4Gb.
NB: Memory
ita fahe ba rua memory internal no memory external, memory internal katak
memory ne’ebe iha komputador laran uza ba komputador deit ita la lori tunsae
tamba iha komputador laran no memory ne’e la rai file permanente. Momory
external katak memory storange divece memory nebe ita hatama ita nia file
hanesan music, video ne’e ita lori ba mai tamba ne’e ita bolu dehan memory
external.
Exemplo:
memory telephone (hp) Hewlett Packard ou hand phone
Extorange device katak sasan ne’ebe ita uza
atu hatama file permanente sasan mak tuir mai ne’e:
1) CD-R
2) CD-RW
3) VCD
4) DVD-R
5) DVD-RW
6) HARDDISK
7) USB
8) MEMORY
EXTERNAL
9) HARDDISK
EXTERNAL
NB: R =
Read
RW = Read
write
CD-R no
DVD-R katak file Nebe ita hatama iha CD-R ou DVD- R ida ne’e ita labele hamos (delete) fali nia permanente ona so ita kopi
deit. CD-RW no DVD-RW katak file nebe ita hatama bele hasai file, bele delete file no bele
kopia file no mos bele hatama fali.
a. Fan/ heal sink (ventunha)
Fan/ heal sink: katak sasan (ventunha) ida ne’ebe uza
atu halo malirin prosesor no halo malirin moatherboad. Aluminium : katak sasan
ne’be hanesan ho fan (ventunha) atu halo malirin prosesor bai-bain ema uza
aluminium iha kraik ventuha ou fan tamba prosesor la tahan uza fan deit tanba
manas liu tan ne aumenta aluminium para halo mailirin liutan prosesor.
a. Hard Disk
Hard
disc katak komponente komputador impotante ne’ebe uza ba PC, Leptop, notebook
no nia rai data permanente iha cada sector iha disk nia laran quando disk ahi mate data ne’ebe ita rai
hot-hotu iha Hard disc nia laran quando ita hamos ho manual ou delete foin nia
lakon. Funsaun hardisc mak hanesan: atu rai data permanente iha kada sector,
disc nia laran.
Hard disc fahe ba rua mak hanesan : Hard disc ATA
(PATA) no hard disc SATA.
Modelu (marka) hard disc exemplo: Seagate, Samsung,
Toshiba, Maxton, Hitachi.
a. Hard disc ATA (PATA) Parallel
accelerative technology Attachmate:
Hardisc ida ne’e ladun moderno, proseso kleur
ninia kabel data okupa fatin no ninia socket iha motherboard okupa fatin kabel
ne’ebe ita uza mak naran cabel IDE ou kabel PATA. tamba ne’e kabel no socket
okupa fatin matenek barak halo hardisc ida naran SATA ladun okupa fatin.
b. Hard
disc SATA (serial accelerative technology Attachmate) hard disc ida ne’e ninia
prosesu data lalais liu la hanesan ho hard disc ATA (PATA) no mos nia kabel
sokete ladun okupa fatin.
a.
CD ROM
/ DVD ROM
CD-ROM/ DVD
ROM: drive internal komputador nia nia funsaun atu uza nonton, kopia dados, no
halo instalasaun sistema operasaun hanesan: windows, Linux.
a.
KABEL
SATA
KABEL IDE (PATA) katak komponente komputador
nia uza halo ligasan drive seluk ho nia funsaun atu transfer dados ba fatin
seluk hanesan transfer data husi komputador ba hard disc no CD ROM/
DVD ROM ba iha komputador (dados ne’be iha CD/DVD R-RW
nia laran.
a. Battery BIOS/CMOS
Battery
BIOS/CMOS katak: pila ki’ik ida Kompania halo para atu fo ahi ba IC CMOS/BIOS
atu nun’e oras sira bele lao ho normal, batrery BIOS ahi iha laran 3 woltazen -
5 woltazen, nia mak fo ahi ba IC CMOS/BIOS atu nu’ne ita halo seting Programa
BIOS nia labele lakon ou troka an tamba programa BIOS iha IC BIOS/CMOS nia
laran.
CLOSARY:
EDO-RAM = Extended data out dynamic random access
memory
SD-RAM = Synchronous dynamic random access memory
DDR1 SD-RAM = Double date rate synchronous dynamic random
access memory
DDR 2 SD-RAM = Double date rate type two synchronous
dynamic random access memory
DDR 3 SD-RAM = Double date rate type three synchronous
dynamic random access memory
DDR 4 SD-RAM = Double date rate type four synchronous
dynamic random access memory
PUK
= Personal unlocking key
PIN
= Personal identification number (pusat information national)
CPU
= Control Processing Unit
PS2
= Port Serial 2
USB
= Universal Serial Bus
PC
= Personal Computer
LCD
= Line Crystal Display
CRT
= Cathode Ray Tube
PCI
= Port Communication Interface
LAN
= Local Area Network
CD ROM = Compaq Disc Read Only Memory
DVD ROM = Digital Versatile display Read Only
Memory
CD-R
= Compaq Disc Read
CD-RW
= Compaq Disc Read write
VCD
= Video Compaq Disc
DVD-R
= Digital Video Disc Read
DVD-RW = Digital Video Read write
PATA
= Parallel accelerative technology Attachmate
ATA
= accelerative technology Attachmate
IDE
= Integrate Drive Electronic
SATA
= Serial Accelerative Technology Attachmate
MODEM = Modulator demodulator
WAN = Wide area network
MAN = Metropolitan area network
P2P = Peer two peer
AGP = Accelerated graphic port
VGA = Video graphic Array
IC = Integrate Circuit
BIOS = Basic input output system
CMOS = Complementary Metal Oxide
Semiconductor
IC = Integrate circuit
HP =Halter Paccar / head phone
IBM =Institute baseness massing
FAT = File allocation table
NTFS =New technology file system
Byte =bittern
IP = Internet Provider
ISP = Institute service provider
URL = Union research Line
HTTP = Hyper text transfer Protocol
WWW = World Wide Web
HTML = Hyper Text Markup
language
TCP = Transmition control Protocol
DNS = Domain Name System
ARPANET = Advanced
Research Project Agency Network
ASCII = American standard code information
interchange.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar