Hau Nia Pagina

Hardware


 HARDWARE COMPUTER
A.      Computador 
 Computador katak : sasan electronika ida ne’ebe nakonu ho sistema digitais, ho  ninia funsaun atu halo kama’an serbisu ema nia, hanesan iha kantor,  instituisaun, eskola, no selu-seluk tan.

    B. Komponente de Computador
a) CPU

CPU (Control Possessing Unit) : katak ulun komputador ou serto komputador nia mak halo proseso data ne’e sai no tama, CPU ne’e ita hare iha moatherboard nia laran ne’e mak ita bolu naran CPU, ita la hare quando sei iha casing laran.

b) Monitor
Monitor: sasan fisico komponete komputador nia ne’be tama iha sasan output nia ho nia funsaun atu hare resultado ne’ebe proseso husi prosesor depois hasai husi monitor.

c) Mouse
 Mouse katak sasan fisiku komputador nia mouse tama iha sasan input nia no nia funsaun atu hatudu no kansela janela ne’be ita presiza no la presiza.
 Mouse sei fahe ba 3 mak tuir mai ne’e:
Ø Mouse PS2 Boll,
Ø Optico  Mouse USB Boll no
Ø Optico  Mouse Bluetooth uza USB Bluetooth

d) Keyboard
 keybord katak sasan fisiku komputador nia, keybord tama iha sasan input nia no nia funsaun atu hakerek intruksaun ou hakerek buatu ruma uza tombolu abjat.


e) Speaker
 Speker katak sasan electronika nebe uza hasai resultado (output) ho nia funsaun atu uza rona music, rekama, no seluk.









f) Printer
 Printer katak sasan electronika nebe tama iha sasan output nia ho nia funsaun atu hasai resultado nebe ita halo ou ita ketik atu nu’une bele sai husi printer no ita le’e nia resultado.


C. TIPO de Computador
 1. Mainframe: tipo Computador ida bo’ot liu hanesan Uma komputadro ida ne’e uluk avo sira nia, kuando buat ruma a’at hanesan RAM, Hardisc sira hadia iha laran.








Tamba matenek aumenta sira halo komputador ki’ik ida mak naran PC.

2. PC (Personal computer): Computador ne’ebe ki’ik liu mainframe ne’ebe ho nia fisiko cpu ketak no monitor ketak la hanesan ho laptop no notebook.










3. Laptop : Computador ida atu uza halo serbisu hanesan ho mainframe no PC maibe nia ki’ik liu PC no Computador leptop ida ne’e ita loriba fatin seluk mo’os  bele tamba Kaman liu hanesan Notebook diferente entre leptop no notebook mak hanesan, leptop nia DVD ROM iha maibe, notebook nia DVD ROM la iha. Modelu (marka) Hard disc exemplo: HP, Toshiba, Acer, Compaq.










4. Notebook : Computador ne’ebe kiik liu leptop, notebook ida ne’e bai-bain uza ba estudante no universidade atu nune’e sira uza halo sira nia exercicio ruma no tesia ruma, notebook la uza DVD ROM so uza deit DVD ROM External no flase (USB)   atu halo instalasau ou nonton.









Modelu (marka) Hard disc exemplo: HP, Zirex, Toshiba, Acer, axio, aspire.

5. Plantop: tipo Computador ne’ebe ki’ik liu notebook bele hatama iha bolso laran depois ita tau iha ita nia liman atu hakerek buat ruma iha laran ho sistema touch (buti deit), Computador ida ne’e boot hanesan ho telephone.

 Nb:   Diferente entre port, socet no slot husi liafuan tolu ne’e nia funsaun hanesan deit sentro atu halo ligasaun kada sircuto. Maibe diferente iha sasan ne’ebe ita uza atu liga ba malu slot, socet, port nia kada ain ou interface diferente
Ø Slot katak fatin atu tau komponente hanesan VGA card, sound card, LAN card,
Ø ita bolu naran slot PCI. 
Ø Socket katak fatin atu tau prosesor.  Port katak kuak ne’ebe iha kotuk motherboard hanesa:
Port VGA, Port USB, port sound, port LAN (jack) no selu-seluk

D. komponente de CPU
 1) Power supply
 2) Processor/ Prosesador
 3) Motherboard/ placa da maê
4) Memory (RAM)
 5) Fan/ heal sink / ventunha
6) Hard disk
7) CD ROM / DVD ROM
8) KABEL IDE (PATA)
9) KABEL SATA
10) KABEL FLOPY (FDD)
11) Battery BIOS/CMOS
12) LAN Card
13) Sound Card
14) VGA Card
15) AGP Card
Nb: Komponente cpu inportante mak tuir mai ne’e:  Moatherboard, power supply, memory, hard disc, prosesor, kabel PATA, SATA.

a.     Power supply
Power supply: Sasan electronika ho sistema DC ne’ebe fahe husi catu daya ho Nia funsaun atu fahe ahi ba kada komponete CPU hanesan  :  
Ø Motherboard  presiza ahi 12 votazen 
Ø hard disc no CD ROM presiza ahi 5 voltagen
tipo de power suplay iha ATX no AT ATX
iha pin par 12 (Hamutuk 24 port) no AT iha pin par 10 (hamutuk
20 port) diferente entre ATX no AT, ATX kuando ita hanehan power   husi CPU nia mate lalais la iha proseso, AT kuando ita  hanehan power nia sei presiza prosesu  mak foin mate.






a.     Prosesor (CPU)
Prosesor (CPU) katak ulun komputador ou sentro komputador nia mak halo proseso data ne’e sai no tama, CPU ne’e ita hare iha motherboard nia laran ne’e mak ita bolu naran CPU 
Iha CPU nia laran sei fahe ba tolu hanesan:

1) ALU = (Aritmatic Logic Unit) funsaun atu halo proseso dados     ho numero haesan halo matematika ruma ALU mak foti dados ne’e no halo proseso dados depois CU foti lori ba Registu iha fatin naran register
.
2) CU = (Control Unit) funsaun atu kontrola dados ne'ebe sai no tama.

3) Register = funsaun atu halo registo data nebe tama.










Modelu (marka) Processor exemplo: INTEL, AMD.



a.     Motherboard / mainboard (placa da mae) katak kuadro ida ne'ebe nakonu ho sasan elektroniku ne'ebe liga ba malu atu nune halo serbisu  hamutuk.  

  motherboard fahe ba rua: onboard ho off board
1)     Onboard katak motherboard ne'ebe sasan kompleto ona sasan mak hanesan: port soun, port VGA, port LAN, port USB, port ps2.

2)     off board katak moaderboard ne'ebe sasan la kompleto ita
seiba sosa iha loza mak mai monta iha port PCI sasan ne’be ita sosa iha loza depois mai tau iha PCI mak tuir mai ne’e: 
Sound card 
v LAN card 
v TV card 
v USB card  
v VGA card  no
v AGP card

NB: Card-card sira ne’e ita sosa iha loja quando moatherboard off board foin ita ba sosa depois mai monta iha port PCI quando on board sasan port ne’e iha hotu ona ita hein uza deit hanesan:

Port Sound
   Port LAN
   Port TV Tuner
   Port USB
Port VGA
Port AGP.







Modelu moatherboad: Compaq, Dell, Thosiba


a.     Memory (RAM)
 RAM (random access memory) katak sasan electronika ida  nebe nia funsaun atu rai dados la permanete (Quando ahi mate dados  ne'ebe ohin ita halo lakon tamba ita sidau rai iha storange divice ( rai iha harddisk)
I.                    Tipo Memory (RAM) mak hanesa: 
EDO-RAM  
SD-RAM   
DDR1- SD-RAM  
DDR2- SD-RAM 
DDR3- SD-RAM 

II. Marka RAM Marka (kuak 2) mak hanesan
EDO-RAM,
SD-RAM,   Marka (kuak 1) mak hanesan DDR1- SD-RAM, DDR2 SD-RAM,
DDR3 SD-RAM, DDR4 SD-RAM

II.                 Kapasidade RAM 
v EDO - RAM kapasidade hahu husi 2,4,8,16,32,46 Megabyte (Mb).
v SD-RAM kapasidade hahu husi 128,256, Megabyte (Mb) 
v DDR1- SD-RAM kapasidade haju husi 128,256, 512 Megabyte(Mb)
v DDR2- SD-RAM kapasidade haju husi 256, 512 Megabyte(Mb)
v DDR3- SD-RAM kapasidade hahu husi 1024 Megabyte (Mb)
1Gb, 2Gb, 3Gb, 4Gb.  
v DDR4- SD-RAM kapasidade hahu husi 4Gb.







NB: Memory ita fahe ba rua memory internal no memory external, memory internal katak memory ne’ebe iha komputador laran uza ba komputador deit ita la lori tunsae tamba iha komputador laran no memory ne’e la rai file permanente. Momory external katak memory storange divece memory nebe ita hatama ita nia file hanesan music, video ne’e ita lori ba mai tamba ne’e ita bolu dehan memory external.
Exemplo: memory telephone (hp) Hewlett Packard ou hand phone

 Extorange device katak sasan ne’ebe ita uza atu hatama file permanente sasan mak tuir mai ne’e:
 1) CD-R
2) CD-RW
3) VCD
4) DVD-R
5) DVD-RW
6) HARDDISK
7) USB
8) MEMORY EXTERNAL
9) HARDDISK EXTERNAL 
NB:  R    = Read        
RW = Read write

CD-R no DVD-R katak file Nebe ita hatama iha CD-R ou DVD- R ida ne’e  ita labele hamos (delete)  fali nia permanente ona so ita kopi deit.  CD-RW no DVD-RW katak file  nebe ita hatama  bele hasai file, bele delete file no bele kopia file no mos bele hatama fali.

a.     Fan/ heal sink (ventunha)
Fan/ heal sink: katak sasan (ventunha) ida ne’ebe uza atu halo malirin prosesor no halo malirin moatherboad. Aluminium : katak sasan ne’be hanesan ho fan (ventunha) atu halo malirin prosesor bai-bain ema uza aluminium iha kraik ventuha ou fan tamba prosesor la tahan uza fan deit tanba manas liu tan ne aumenta aluminium para halo mailirin liutan prosesor.











a.     Hard Disk
 Hard disc katak komponente komputador impotante ne’ebe uza ba PC, Leptop, notebook no nia rai data permanente iha cada sector iha disk nia laran  quando disk ahi mate data ne’ebe ita rai hot-hotu iha Hard disc nia laran quando ita hamos ho manual ou delete foin nia lakon. Funsaun hardisc mak hanesan: atu rai data permanente iha kada sector, disc nia laran. 
Hard disc fahe ba rua mak hanesan : Hard disc ATA (PATA) no hard disc SATA.








Modelu (marka) hard disc exemplo: Seagate, Samsung, Toshiba, Maxton, Hitachi. 


a. Hard disc ATA (PATA) Parallel accelerative technology Attachmate:

 Hardisc ida ne’e ladun moderno, proseso kleur ninia kabel data okupa fatin no ninia socket iha motherboard okupa fatin kabel ne’ebe ita uza mak naran cabel IDE ou kabel PATA. tamba ne’e kabel no socket okupa fatin matenek barak halo hardisc ida naran SATA ladun okupa fatin.










b. Hard disc SATA (serial accelerative technology Attachmate) hard disc ida ne’e ninia prosesu data lalais liu la hanesan ho hard disc ATA (PATA) no mos nia kabel sokete ladun okupa fatin.









a.     CD ROM / DVD ROM
 CD-ROM/ DVD ROM: drive internal komputador nia nia funsaun atu uza nonton, kopia dados, no halo instalasaun sistema operasaun hanesan: windows, Linux.








a.     KABEL SATA
 KABEL IDE (PATA) katak komponente komputador nia uza halo ligasan drive seluk ho nia funsaun atu transfer dados ba fatin seluk hanesan transfer data husi komputador ba hard disc no CD ROM/

DVD ROM ba iha komputador (dados ne’be iha CD/DVD R-RW nia laran. 







a.     Battery BIOS/CMOS
 Battery BIOS/CMOS katak: pila ki’ik ida Kompania halo para atu fo ahi ba IC CMOS/BIOS atu nun’e oras sira bele lao ho normal, batrery BIOS ahi iha laran 3 woltazen - 5 woltazen, nia mak fo ahi ba IC CMOS/BIOS atu nu’ne ita halo seting Programa BIOS nia labele lakon ou troka an tamba programa BIOS iha IC BIOS/CMOS nia laran.






CLOSARY:
EDO-RAM  = Extended data out dynamic random access memory
SD-RAM   = Synchronous dynamic random access memory
DDR1 SD-RAM  = Double date rate synchronous dynamic random access memory
DDR 2 SD-RAM     = Double date rate type two synchronous dynamic random access memory
DDR 3 SD-RAM      = Double date rate type three synchronous dynamic random access    memory
DDR 4 SD-RAM      = Double date rate type four synchronous dynamic random access memory
PUK    = Personal unlocking key
PIN  = Personal identification number (pusat information national)
CPU   = Control Processing Unit
PS2    = Port Serial 2
USB    = Universal Serial Bus
PC    = Personal Computer 
LCD    = Line Crystal Display
CRT    = Cathode Ray Tube
PCI    = Port Communication Interface 
LAN    = Local Area Network 
CD ROM   = Compaq Disc Read Only Memory
DVD ROM  = Digital Versatile display Read Only Memory 
CD-R   = Compaq Disc Read 
CD-RW  = Compaq Disc Read write
VCD   = Video Compaq Disc
DVD-R  = Digital Video Disc Read
DVD-RW  = Digital Video Read write
PATA   = Parallel accelerative technology Attachmate
ATA   = accelerative technology Attachmate
IDE   = Integrate Drive Electronic 
SATA   = Serial Accelerative Technology Attachmate
MODEM = Modulator demodulator 
WAN = Wide area network
MAN = Metropolitan area network
P2P = Peer two peer
AGP = Accelerated graphic port
VGA = Video graphic Array
IC = Integrate Circuit 
BIOS = Basic input output system 
CMOS = Complementary Metal Oxide Semiconductor 
IC = Integrate circuit
HP =Halter Paccar / head phone
IBM =Institute baseness massing
FAT = File allocation table
NTFS =New technology file system
Byte =bittern
IP = Internet Provider
ISP = Institute service provider
URL = Union research Line
HTTP = Hyper text transfer Protocol
WWW = World Wide Web
HTML = Hyper Text Markup language 
TCP = Transmition control Protocol
DNS = Domain Name System
ARPANET  = Advanced Research Project Agency Network 
ASCII   = American standard code information interchange.
­­­­­
­­­­­

Tidak ada komentar:

Posting Komentar